دروغ های شیرین از واقعیت های تلخ ؛ نقد و بررسی تک تیرانداز آمریکایی

میشل اوباما : تعریف این فیلم از خانواده‌های نیروهای ارتش و سفرهای دشواری که زنان و مردان یونیفورم پوش ارتشی متحمل می‌شوند را باید ستایش کرد.

فیلم تک تیرانداز آمریکایی یک بیانیه تبلیغاتی است. و اگر بعد سیاسی این اثر نبود این اندازه مطرح نمی شد و مورد بررسی نیز قرار نمی گرفت. از انهدام ماشین با شلیک اسلحه گرفته تا تماس با منزل! زیر آتش دشمن، هجوم مسلمانان زامبی وار، یک عدد سلاخ، حمله به قلب دشمن با حداقل تلفات، گسیل نیروها برای کشتن یک نفر، شلیک از فاصله غیرممکن و … نشان دهنده سطح فیلم و ظهور رمبویی جدید است. البته این رمبو کمی متفاوت است:

قهرمانی جدید

فیلم با صحنه کشتن یک کودک شروع می شود! سپس یک زن! این قهرمان جدید به خانه های مردم حمله می کند و فیلمساز نیز با دوربینش او را تطهیر می کند. ادعا دارد بیش از دویست و پنجاه قتل انجام داده که البته بر اساس فیلم تفاوتی بین زن و مرد و حتی کودک قائل نشده است. او یک ماشین کشتار است با سبکی نه چندان جوانمردانه. ساختن قهرمان از چنین موجودی کار دشواری است.

استقبال از این فیلم نشان دهنده نیاز مردم به قهرمان است. خصوصا در برهه هایی که جامعه سرخورده است یا ابهاماتی جدی دارد. از این روست که کودک کشی، زن کشی، تهاجم، اشغال و ویرانی توجیه می شود و جنگ نابرابری مانند شلیک از پشت به نوعی دلاوری تبدیل می شود.
آنچه در باره این ساخته ی تبلیغاتی قابل ذکر است، تعمد فیلم ساز در نمایش صحنه هایی خاص و گنجاندن عمدی موضوعاتی برنامه ریزی شده است. این فیلم تنها درباره یک تک تیرانداز آمریکایی، قهرمان و الگوی جوانان نیست، بلکه پاسخی است به سوالات کلیدی و ابهامات جدی جامعه آمریکا.

میشل اوباما: میشل اوباما ادامه می‌دهد: فیلم اول امروز گیشه‌های آمریکا تفسیری پیچیده و احساساتی از کهنه‌کاران ارتش و خانواده‌شان است.

سوالاتی عمومی مثل چرا جنگیدیم؟ چرا عراق؟ چرا کشتیم؟ و چرا کشته شدیم؟ جالب اینجاست که پاسخ فیلم اصلا از جنس “هدیه دموکراسی” یا “مسؤولیت جهانی” نیست. بلکه به صراحت می گوید ” می جنگیم تا به نیو یورک و سیاتل حمله نکنند”، می جنگیم تا “وحشی ها” را در لانه شان بکشیم.

مردم عراق همگی یا خائن اند یا قاتل یا قربانی. حتی کسانی که به آمریکایی ها شام می دهند نیز در پی خیانت اند، زن هایشان جاسوس اند و بچه ها یشان آر پی جی زن! پس باید آنقدر این “وحشی” ها را کشت تا گاز نگیرند. حتی نباید برای شلیک به زنان و کودکان شک کرد یا حداقل به اطرافشان یا پایشان شلیک کرد، بلکه بایست بی درنگ مستقیما قلب یا مغزشان را درید.

سکانس های خبری

تک تیرانداز آمریکایی دروغی است التیام بخش، برای کشوری که جوانانش را آن سوی دنیا در گیر جنگی مبهم کرده است. صحنه هایی در فیلم مهندسی شده است که به کرات در رسانه های دنیا و آمریکا تکرار شده است و به خاطرات آزاردهنده ذهن آمریکایی تبدیل شده است:

بازگشت تابوت ها

یکی از تلخ ترین صحنه ها برای آمریکای فاتح صحنه های متعدد بازگشت تابوت هاست. جنگی که هر روز مورد شک قرار می گیرد می تواند خانواده فداکار این کشتگان را به فریب خوردگانی ساده باور تبدیل کند.

صحنه های باشکوه دفن سربازان در فیلم با خطابه حماسی وصیت گونه آنها عامدانه می کوشد سرپوشی باشد بر واقعیت جنگ عراق و تسلی بر دل خانواده سربازان.

مشکلات روانی کهنه سربازها

این معضل زنده و معاصر آمریکا پس از ویتنام جدی شد. تبعات روانی کشتن و کشته شدن خصوصا در نقطه مقابل سبک زندگی بی قید آمریکایی مستقیما باعث مرگ شخصیتی و پوچی فرد می شود. فیلم در انحای مختلف می کوشد با نمایش کتب آسمانی، نمادهای مذهبی و دلایل عقلانی توضیح و توجیهی باشد برای مخاطب.

اما برخورد فیلمساز با بحران روانی کهنه سربازان بسیار زشت است. فیلم نه تنها آنان را تکریم نمی کند بلکه ایشان را به بزدلی و مرض متهم می کند! روایت پایانی از مرگ کریس هم تاییدی است بر ضعف شخصیتی این سربازان وگرنه می بایست مانند کریس به گذشته خود افتخار کنند. از این زاویه فیلم را با فیلم هایی مانند مانند غلاف تمام فلزی، جوخه، متولد چهارم ژولای، آرماگدون و … مقایسه کنید تا به حقارت متن پی ببرید.

حمله به خانه ها

مجموعه ای از تصاویر حمله به خانه های اعراب و دستگیری ذلت بار آنها از رسانه ها پخش شده است. این تصاویر حس دوگانه اشغال -اقتدار آمریکایی است که با افول موج جنگ طلبی به نوعی سند شرمساری تبدیل شد.
فیلم عامدانه با گنجاندن این صحنه ها و سپس پناه آوردن همان خانواده به آمریکایی ها! توجیهی عجیب برای این اقدام شنیع می آورد: “خودشان راضی اند!” “داشتیم نجاتشان می دادیم!”

تظاهرات و اعتراضات

صحنه تظاهرات مردمی پس از کشتن سلاخ (فردی که به سبک قاتل های زنجیره ای آمریکایی دیگران را سلاخی می کند و سر و دست قربانیان را بایگانی می کند) توسط نیروهای آمریکا توهینی است به مردم عراق و ایضا شعور مخاطب آمریکایی! به زبان ساده یعنی تمام تظاهرات در کشور های عربی سوءتفاهمی است ناشی از جهل عراقی ها یا غرض مخالفان.

پرواز پهپاد

قتل های دسته جمعی پهپاد ها در پاکستان شیوه جدید اشغال آمریکایی است که با ظرافت در فیلم روشی برای نجات نیروها معرفی می شود.

جایگذاری حساب شده بخش های فوق در فیلم و نحوه قهرمان سازی آن به وضوح نشان دهنده تفکردقیق سازنده است در راستای تقویت اعتماد ملی و انسجام آمریکا هرچند با دروغ. چرا که جنگ پوشالی به قهرمانی دروغین نیاز دارد.

تبل خالی

اندکی بررسی در شخصیت واقعی کریس نشان دهنده هنر فیلمساز در پاکسازی چنین موجودی است.

ماشین کشتاری با شیوه جنگ نه چندان جوانمردانه و بی هراس از کودک کشی. لیندی وست در روزنامه بریتانیایی گاردین می نویسد: “فیلم تک تیرانداز آمریکایی یک سئوال بسیار نگران کننده را مطرح می کند و آن این است که در ساختن یک فیلم چه بخشهایی از حقیقت را برمی گزینیم و برای ساخت یک محصول هنری و یا سرگرم کننده از نظر اخلاقی و اجتماعی چه بهایی حاضریم بپردازیم.”

او می افزاید: “در این فیلم تنها تصویری که از کریس کایل ارائه می شود یک قهرمان کامل است، در صورتیکه او می تواند یک فرد عادی با معیارهای اخلاقی ضعیف اما یک سرباز خوب باشد و حتی او ممکن است یک قاتل زنجیره ای باشد که در صفوف ارتش آمریکا امکان آن را پیدا کرده که بدون هیچ کنترلی هر کاری که دلش می خواهد انجام دهد.”

.

اما فیلم قهرمانی بی نقص از او می سازد و با صحنه های باشکوه خاکسپاری به پایان می رسد. صحنه معاینه پزشکی وی بخش کلیدی این مشکل است. او به راحتی تمام رفتار خود را مقدس جلوه می دهد و پزشک هم بدون هیچ کنکاشی این ماشین کشتار را به همکاری دعوت می کند!
مایکل نه تنها ابراز پشیمانی یا ضعف نمی کند بلکه از نکشتن باقی عراقیها (از جمله کودکان و زنان) متاسف است.

کریس کایل، یک سال قبل از آنکه کشته شود در مصاحبه ای با بی بی سی گفت: “من عمیقا معتقدم هر فردی را که کشته ام آدم بدی بوده است. اگر زمانی قرار باشد به خاطر اعمال خود به خداوند پاسخ بدهم مسلما موارد زیادی هست که باید جوابگو باشم، ولی کشتن این افراد هیچکدام جزو گناهان من نیستند.”

در همین باره دکتر اِد تیک می نویسد:

ما به دروغ‌هایی اهمیت می‌دهیم که کریس کایل باور کرده است. این دروغ که عراق به دلیل واقعه ۱۱ سپتامبر سزاوار مجازات بود. این دروغ که در عراق سلاح‌های کشتار جمعی وجود داشت. این دروغ که انسان‌ها شرارت می‌ورزند چون شرور هستند.

تک تیرانداز آمریکایی داستان قهرمان آمریکاست در دنیایی که دیگر آمریکا قهرمان نیست. در روزگاری که دیگر سوپرمن آمریکایی کودکان را نجات نمی دهد بلکه این تک تیرانداز آمریکایی است که از دور زنان و بچه ها را می کشد.