خجالتی وبلاگ نویس ؛ نقد کوتاه فیلم سر به مهر

سر به مهر فیلمی کوچک و جمع و جور است. درباره زنی خجالتی که رودربایستی را به آنجا رسانیده که نماز خواندنش را هم عیان نمی کند. او که در شرف ازدواجی دیرهنگام است در موقعیتی حساس(به زعم خودش) قرار می گیرد.

سر به مهر شاهکار نیست اما فیلم بدی هم نیست. مانند بسیاری از فیلم های دیگری که به دنیای درون یک شخصیت خاص می پردازند، قصه از زبان او روایت می شود. اما کارگردان با خلاقیت جالبی راوی فیلم را حذف کرده و در عوض وبلاگش (متعلق به شخصیت اصلی) را به جایش قرار داده است.

این ترفند معاصر علاوه بر روایت زوایای پنهان شخصیت برای ما، در طول داستان نیز باعث اتفاقاتی برای او و دیگر شخصیت ها می شود. فرم پردازی هوشمندانه ای که گریزی نیز به واقعیات مجازی می زند. دختری به شدت خجالتی که خصوصی ترین حالاتش را برای همه می نویسد! با این همه، تغییر فضای واقعی فیلم به متن های وبلاگ، فیلم را از یکپارچگی بصری در می آورد.

فیلم ریتم کندی دارد. اما توجه زیادی به جزییات صورت گرفته است. چه در ارتباط با شخصیت ها و چه در ارتباط با موقعیت ها. هم نشینی اطلاعات ارائه شده در طول داستان بیننده را به سمت نتیجه هدایت می کند. از این روی پایان فیلم باز نیست و به خوبی نقطه گذاری می شود. در کل متن سایه ای جدی بر فیلم انداخته است.

موضوع اصلی که خجالت کشیدن از نماز خواندن است باعث جذب مخاطب می شود. اما آیا واقعا موضوع اصلی فیلم نماز است؟ پاسخ خیر است. سر به مهر درباره ارتباط با نماز است نه خود نماز. برخورد یک شخصیت خاص با نماز. البته باید توجه کنیم اگر نماز ارتباط فرد و خالقش باشد، انتقال این تجربه شخصی در قالب سینما بسیار دشوار است. از این رو سر به مهر مسیراشتباهی را طی نکرده است.

سوالمان را به گونه دیگری بپرسیم: فیلم برای چه مخاطبی است؟ نماز نخوانها؟ نماز خوان ها؟ رودربایستی دارها؟ به نظر می رسد فیلم جامعه هدف وسیعی ندارد. و شاید نتوان آن را به عنوان مبلغ جدی نماز قبول نمود. به خصوص با توجه به وضعیت نه چندان مناسب حجاب در فیلم نمی توان آن را به همه توصیه نمود. خصوصا اگر بنا بوده باشد مخاطبانی از بدنه مردم ( که قاعدتا مذهبی اند) پیدا کند.

از سوی دیگر مایه داستانی فیلم جای اقبال زیادی برای توده مردم ندارد، چرا که بسیار شخصی و خصوصی شده است. موقعیت روحی خاص نقش اصلی فیلم اگر چه می تواند باعث پیشبرد داستان شود، اما مساله ای عمومی نبوده و تماشاگر خود را بی ارتباط می یابد. یعنی شخصیت اصلی و حالات او آنقدر خاص می شود که ممکن است تماشاگر خود را یک غریبه دور بیابد و در انتها از خود بپرسد:”که چی؟” به هم چنین اطلاعات چندانی از خانواده مقابل او دریافت نمی کنیم و اصلا متوجه نمی شویم نگاه آنها به مساله شخصیت اصلی چیست، نماز می خوانند یا نه. درحالی که این اطلاعات بسیار تعیین کننده است.

به هر حال نمی توان از نقاط قوت فیلم و رویکرد مخلصانه آن آسان گذشت. ظرافت ها و جزییات فیلم نامه و گفتارهای بانمک و خلاقانه فیلم نوید کارهایی بهتر در آینده هستند. به امید توفیق بیش از پیش عواملش.

پ.ن: نباید منکر ضعف های جدی فیلم شد. سر به مهر می تواند شروع خوبی باشد به شرطی که ایستگاه نباشد. به بیان دیگر سر به مهر اگرچه یک اقدام ارزشمند و خوب است، نباید پنداشت یک فیلم خوب درباره نماز ساختیم.