خجالتی وبلاگ نویس ؛ نقد کوتاه فیلم سر به مهر

سر به مهر فيلمي كوچك و جمع و جور است. درباره زني خجالتي كه رودربايستي را به آنجا رسانيده كه نماز خواندنش را هم عيان نمي كند. او كه در شرف ازدواجي ديرهنگام است در موقعيتي حساس(به زعم خودش) قرار مي گيرد.

سر به مهر شاهكار نيست اما فيلم بدي هم نيست. مانند بسياري از فيلم هاي ديگري كه به دنیای درون يك شخصيت خاص مي پردازند، قصه از زبان او روايت مي شود. اما كارگردان با خلاقيت جالبي راوي فيلم را حذف كرده و در عوض وبلاگش (متعلق به شخصيت اصلي) را به جايش قرار داده است.

اين ترفند معاصر علاوه بر روايت زواياي پنهان شخصيت براي ما، در طول داستان نيز باعث اتفاقاتي براي او و ديگر شخصيت ها مي شود. فرم پردازي هوشمندانه اي كه گريزي نيز به واقعيات مجازي مي زند. دختري به شدت خجالتي كه خصوصي ترين حالاتش را براي همه مي نويسد! با اين همه، تغيير فضاي واقعي فيلم به متن هاي وبلاگ، فيلم را از يكپارچگي بصري در مي آورد.

فيلم ريتم كندي دارد. اما توجه زيادي به جزييات صورت گرفته است. چه در ارتباط با شخصيت ها و چه در ارتباط با موقعيت ها. هم نشيني اطلاعات ارائه شده در طول داستان بيننده را به سمت نتيجه هدايت مي كند. از اين روي پايان فيلم باز نيست و به خوبي نقطه گذاري مي شود. در کل متن سایه ای جدی بر فیلم انداخته است.

موضوع اصلي كه خجالت كشيدن از نماز خواندن است باعث جذب مخاطب مي شود. اما آيا واقعا موضوع اصلي فيلم نماز است؟ پاسخ خير است. سر به مهر درباره ارتباط با نماز است نه خود نماز. برخورد يك شخصيت خاص با نماز. البته بايد توجه كنيم اگر نماز ارتباط فرد و خالقش باشد، انتقال اين تجربه شخصي در قالب سينما بسيار دشوار است. از اين رو سر به مهر مسيراشتباهي را طی نکرده است.

سوالمان را به گونه دیگری بپرسیم: فيلم براي چه مخاطبي است؟ نماز نخوانها؟ نماز خوان ها؟ رودربايستي دارها؟ به نظر مي رسد فيلم جامعه هدف وسيعي ندارد. و شايد نتوان آن را به عنوان مبلغ جدي نماز قبول نمود. به خصوص با توجه به وضعيت نه چندان مناسب حجاب در فيلم نمي توان آن را به همه توصيه نمود. خصوصا اگر بنا بوده باشد مخاطباني از بدنه مردم ( كه قاعدتا مذهبي اند) پيدا كند.

از سوي ديگر مايه داستاني فيلم جاي اقبال زيادي براي توده مردم ندارد، چرا كه بسيار شخصي و خصوصي شده است. موقعيت روحي خاص نقش اصلي فيلم اگر چه مي تواند باعث پيشبرد داستان شود، اما مساله ای عمومی نبوده و تماشاگر خود را بي ارتباط مي يابد. یعنی شخصیت اصلی و حالات او آنقدر خاص می شود که ممکن است تماشاگر خود را یک غریبه دور بیابد و در انتها از خود بپرسد:”که چی؟” به هم چنین اطلاعات چندانی از خانواده مقابل او دریافت نمی کنیم و اصلا متوجه نمی شویم نگاه آنها به مساله شخصیت اصلی چیست، نماز می خوانند یا نه. درحالی که این اطلاعات بسیار تعیین کننده است.

به هر حال نمی توان از نقاط قوت فیلم و رویکرد مخلصانه آن آسان گذشت. ظرافت ها و جزییات فیلم نامه و گفتارهای بانمک و خلاقانه فیلم نوید کارهایی بهتر در آینده هستند. به امید توفیق بیش از پیش عواملش.

پ.ن: نباید منکر ضعف های جدی فیلم شد. سر به مهر می تواند شروع خوبی باشد به شرطی که ایستگاه نباشد. به بیان دیگر سر به مهر اگرچه یک اقدام ارزشمند و خوب است، نباید پنداشت یک فیلم خوب درباره نماز ساختیم.